Binnen zowel de zorg- als groene sector is een stijgende belangstelling voor ‘natuur en welzijn’. Dit is een goede zaak die we vanuit onze VZW enkel maar kunnen toejuichen. Maar teveel stellen we vast dat het ontwerp van deze ‘Healing Gardens’ niet steeds even degelijk doordacht en onderbouwd is. Al te vaak beperkt het zich tot een verhoogde bak neergepoot in een verloren hoekje.
Ook in de zorgsector gebeurt niet alles even doordacht. De middelen om een ‘healing garden’ aan te leggen ontbreken bij het ontwerp van een nieuwe zorginstelling. Zonder veel moeite ontwerpt men via een privaat-publieke samenwerking een prestigieus Woonzorgcentrum van 10 miljoen euro. Zijn de bouwwerken beëindigd en is de kas leeg, overziet men de buitenomgeving en organiseert men een wafelenbak om een ‘healing garden’ in te richten.
Om de vormgeving van de immense groene ruimte rondom zorginstellingen in goede banen te leiden werd in Nederland een samenwerking overheid, onderwijs, zorg- en groene sector opgestart. Mogelijk is de tijd rijp om in Vlaanderen een vergelijkbare werking op te zetten en te zorgen dat de diverse beleidsniveaus (natuur, gezondheid en welzijn) en de zorg- en groene sector mekaar vinden in een overlegplatform, steunpunt,… . Uiteindelijk kan dit alle partijen ten goede komen en leiden tot een onderbouwde invulling van ‘Healing Gardens’ .
In de ons omringende landen wordt bij het ontwerp van een zorginstelling de inrichting van de buitenomgeving mee opgenomen in de aanbesteding. Tuin- en landschapsarchitecten worden erbij betrokken van bij de eerste gesprekken. Samen met bouwheer, architect, directie, verzorgend- en verplegend personeel, onderhoudspersoneel, patiënten- en bewoners of vertegenwoordigers ervan, de buurt,… wordt gekeken hoe men het gebouw zo goed mogelijk kan laten aansluiten op de buitenomgeving. Hoe is het uitzicht vanuit een kamer van een bedlegerige persoon, hoe de toegang naar buiten zo laagdrempelig mogelijk maken,…
Een therapeutische tuin wordt ontworpen door een tuinarchitect doch het is geen opgelegde blauwdruk; het ontwerp is het resultaat van participatief overleg. Essentieel is dat iedereen die ermee in aanraking komt betrokken is bij het ontwerp ervan. Vanaf het prille begin dient eenieder betrokken bij de instelling, gehoord te worden bij de doelstellingen en het ontwerp van de tuin. De tuinontwerper mag geen modeltuin opdringen maar moet proberen iedereens inbreng in een consensus te verwerken. De tuin dient te beantwoorden aan iedereens verwachtingen en noden op praktisch, sociaal, emotioneel,… vlak.
‘If you wanna go fast, go alone. If you wanna go far, go together (oudAfrikaans gezegde).
Procesmatig worden volgende stappen doorlopen bij het participatief ontwerp van een therapeutische tuin.
